1. Komunikacja publiczna w strefach pieszych
1.1. Priorytety

Urząd Miasta podjął się ambitnego zadania utworzenia w Alejach deptaku oraz ograniczenia ruchu samochodowego w śródmieściu. Jest to zgodne z trendami europejskimi, gdzie już wiele lat temu zauważono, iż motoryzacja powoduje degradację centrów miast. Ich ożywianie, uatrakcyjnianie, polega właśnie na tworzeniu pieszych stref, w których przyjemnie jest robić zakupy, wypić kawę przy ustawionym na ulicę stoliku – ale też wygodnie mieszkać.

 

 

 

 

Przy tych działaniach nie można jednak pomijać ważnej – wręcz kluczowej – roli komunikacji publicznej. Bez dobrego nią dojazdu, deptak w III Alei może umrzeć śmiercią naturalną. Rozwinięty transport publiczny musi rekompensować mieszkańcom ograniczenia w ruchu samochodów osobowych. Nie bez znaczenia są też względy ekologiczne: autobusy, wyposażone w nowoczesne silniki spełniające normy Euro (większość taboru MPK) emitują wielokrotnie mniej spalin, niż samochody osobowe potrzebne do przewiezienia tej samej liczby osób. Im więcej ludzi skorzysta z transportu publicznego – tym mniejsze korki na ulicach.

Niestety, decyzja o wycofaniu z III Alei autobusów jest wbrew sprawdzonym w Europie praktykom. Zamiast zachęcać częstochowian do korzystania z komunikacji miejskiej – która dowiezie ich tam, gdzie nie może samochód osobowy – dano sygnał, iż autobus jest czymś gorszym. Bo dziśdo zamkniętej III Alei łatwiej dojechać własnym autem – parkując na tyłach – niż komunikacją miejską. Dotyczy to zwłaszcza końcówki III Alei, gdzie przystaje tylko jedna linia nr 16, w dodatku o niewielkim znaczeniu, kursująca ciągiem ulic Pułaskiego – Popiełuszki. Brak autobusów jest bardzo uciążliwy nie tylko dla przyjeżdżających do śródmieścia, ale i mieszkańców tej dzielnicy, z których gros to ludzie starsi.

 

Działania powinny być zatem odwrotne, dające priorytet komunikacji publicznej. Bo to nie autobusy są problemem śródmieścia, ale nadmiar samochodów osobowych.

1.2. Autobusy na deptaku czy w pobliżu ?

Wygodny dojazd komunikacją publiczną do pieszych stref odbywa się – znów sięgnijmy do doświadczeń polskich i europejskich – na dwa sposoby: doprowadzenia linii na skraj zamkniętego dla samochodów obszaru lub wprowadzenia autobusów bądź tramwajów w pieszą strefę (setki europejskich przykładów). Wybór metody zależy od indywidualnych uwarunkowań, a decyduje zawsze możliwość poprowadzenia komunikacji trasami objazdowymi oraz odległość przystanków od celu podróży, czyli deptaka.

W przypadku częstochowskiej III Alei – nie ma możliwości wytyczenia tras objazdowych w bezpośrednim, akceptowalnym przez pasażerów, sąsiedztwie. Na prowadzenie komunikacji publicznej nie nadają się ulice Szymanowskiego, Waszyngtona, Racławicka (nawet po planowanej przebudowie) czy Jasnogórska. Zaś al. Jana Pawła II, którą dziś jeżdżą autobusy, zlokalizowana jest za daleko. Ta arteria coraz częściej korkuje się, co dodatkowo pogarsza atrakcyjność komunikacji autobusowej. W konsekwencji reprezentacyjny obszar śródmieścia – nie tylko III Aleja, ale i parki – znalazły się w znacznym oddaleniu od transportu zbiorowego. Dlaczego Częstochowski Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej uważa, że w III Alei należy pozostawić autobusy MPK.

Nie ma co rwać włosów z głowy, że od czasu do czasu III Aleją przejedzie autobus. Intensywność zagospodarowania tej części głównej ulicy nie jest duża, a ruch pieszych umiarkowany. III Alei grozi wręcz wrażenie pustki, a nie tłoku. W dodatku Aleje mają aż 44 metry

szerokości – trudno znaleźć w świecie tak szeroki deptak.

W III Alei autobusy obowiązywałaby zaplanowana przed remontem dla tego miejsca prędkość: 30 km/h. Nawet z tym ograniczeniem, przejazd przez śródmieście byłby szybszy niż okrężnymi i zatłoczonymi trasami objazdowymi, gdyż o czasie jazdy decydują de facto korki i postoje na czerwonym świetle, a nie prędkość chwilowa. W cywilizowanych krajach najszybciej podróżuje się przez centra miast komunikacją publiczną – w Częstochowie też tak będzie, jeśli autobusy pojadą III Aleją.

2. Wszystkie linie czy niektóre?

 

CKMKM uważa, w III Aleję powinny powrócić wszystkie, kursujące nią przed remontem autobusy. Niezależnie od tej opinii, chcemy przedstawić wariant minimum – puszczenie III Aleją części linii – który chcielibyśmy traktować jako test przed reaktywacją wszystkich pozostałych połączeń.

 

W tym drugim wariancie proponujemy wprowadzenie w III Aleję linii 12 i 27, oraz 18 i 33, wraz ze zmianą trasy autobusu 11.

2.1. Linie 18 i 33 oraz 11

Po wycofaniu ich z Alej, kursują bardzo okrężną, nieekonomiczną trasą. Np. autobus 18, by dotrzeć z pl. Biegańskiego pod Jasną Górę, musi pojechać aż do ul. Sobieskiego, by wrócić na ul. 7 Kamienic. Miasto płaci grube pieniądze za te jałowe kilometry, bo korzyść z takiej „wycieczki” jest żadna. Trzeba pamiętać o pasażerach, którzy co dzień dojeżdżają do pracy: dla nich liczy się czas podróży, więc wybiorą prywatne samochody i zakorkują miasto. Podobnie ma się rzecz z linią 11, która spod Jasnej Góry jedzie na ul. św. Jadwigi przez ul. św. Barbary, wioząc powietrze.

Proponowana przez nas korekta tras wyeliminuje te błędy, a pasażerowie otrzymają – przy mniejszych kosztach MPK – dużo lepszą ofertę:

- 11 Legionów – (…) – II Aleja – Nowowiejskiego – Sobieskiego – Pułaskiego – św. Kazimierza – św. Barbary – Zaciszańska (stara pętla)

Dla Dzielnicy Trzech Wieszczów linia 11 jest zbawieniem. Z kolei na pętli Zaciszańska – gdy jeszcze zawracał tam autobus – obserwowano sporą liczbę pasażerów dochodzących tu przez tory z Zacisza. Z kolei na ul. św. Jadwigi przegubowe „jedenastki” wożą powietrze.

- 18 Mirów – (…) – II Aleja – III Aleja – Pułaskiego – 7 Kamienic – Kordeckiego – św. Jadwigi – Cm. św. Rocha.

Linia ta ma za zadanie obsłużyć ul. św. Jadwigi w zamian za autobus 11.

– 33 Mirów – (…) – II Aleja – III Aleja – Pułaskiego – 7 Kamienic – Kordeckiego – św. Jadwigi – Główna – (…) – Leśna.

 

Zmiana trasy pozwoli wzmocnić linię 18 na odcinku Centrum – Jasna Góra – Kordeckiego, oraz obsłużyć przystanek na rogu ul. św. Jadwigi i Huculskiej. Koordynacja rozkładów linii 18 i 33 spowoduje, że na ul. 7 Kamienic autobus pojawiać się będzie regularnie w takcie 20-minutowym, co dla tego miejsca jest w zupełności wystarczające.

2.2. Linie 12 i 27

Zapewniłyby dojazd spod parków na Raków, Błeszno, Ostatni Grosz, oraz Parkitkę i Lisiniec. Dziś mieszkańcy tych dzielnic (zwłaszcza Rakowa i Błeszna) są pozbawieni bezpośredniego dojazdu na Jasną Górę.

 

3. Dodatkowe przystanki przy Liceum im. Sienkiewicza

 

Przeciwnicy autobusów w III Alei wskazują, że przed rozpoczęciem remontu przejeżdżają one tylko tranzytem, zatrzymując się na krańcach tego odcinka, czyli na pl. Biegańskiego i przy parkach. Teraz jednak tak być nie musi. Modernizacja ulicy stworzyła dogodne warunki do wyznaczenia dodatkowych postojów, w połowie długości III Alei.

3.1. Dlaczego dodatkowe przystanki

W śródmieściu, które jest celem podróży dla znaczącej grupy pasażerów, autobusy powinny zatrzymywać się częściej niż na obrzeżach. Zwiększa to atrakcyjność komunikacji publicznej – wszak do czasu podróży wlicza się również czas dojścia z przystanku do obranego przez pasażera celu. Ma to znaczenie zwłaszcza w tych rejonach, gdzie polityka miejskich władz zmierza do ograniczenia ruchu samochodowego. Tym miejscem jest właśnie III Aleja.

 

Ustawienie dodatkowych przystanków w III Alei nie byłoby zresztą precedensem. W ostatnim czasie MPK zdecydowało się na podobne ruchy na pl. Pamięci Narodowej (przystanki przy starostwie oraz USC) oraz koło rakowskiej estakady (autobus zmierzający na Błeszno staje przed skrzyżowaniem z al. Pokoju i za, koło Jagiellończyków). Spotkało się to z aprobatą pasażerów.

3.2. Szczegółowa lokalizacja przystanków

Po wizji lokalnej, CKMKM proponuje następujące lokalizacje:

- w kierunku pl. Daszyńskiego przy posesji nr 61; autobus zatrzymywałby się przed nowym (przed remontem nie istniało) przejściem dla pieszych

W tym miejscu mógłby zatrzymywać się autobus

- w stronę Jasnej Góry przed przejściem (istniejącym już przed remontem) na wysokości skweru przed Liceum im. Sienkiewicza.

 

Takie umieszczenie przystanków pozwoli na najlepszą obsługę Liceum im. Sienkiewicza (młodzież stanowi znaczący procent pasażerów MPK), a także domów mieszkalnych po południowej stronie III Alei poprzez dojście przez bramę kamienicy nr 63 do ul. Szymanowskiego. Mieszka tam dużo ludzi starszych, dla których dostęp do komunikacji publicznej jest bardzo ważny.

3.3. Brak zatok to nie przeszkoda, czyli idea antyzatok

Do wyznaczenia dodatkowych przystanków przeszkodą nie jest wcale brak na zmodernizowanej III Alei zatok autobusowych (przewidziano tylko jedną, na rogu ul. Pułaskiego). Reprezentacyjna ulica ma być przecież – jak deklaruje prezydent miasta – wolna od aut osobowych.

Ale nawet, gdyby utworzenie deptaku odłożono na później, to nie przeszkadza to w ustawieniu przystanków przy Liceum Sienkiewicza. Nie bójmy się sytuacji, gdy samochody osobowe będą musiały chwilę poczekać, aż z autobusu wysiądą pasażerowie i wsiądą nowi. Po pierwsze tak jest w wielu miejscach (np. ul. Michałowskiego przy SM Północ). Po drugie, chcemy przecież uspokoić ruch w śródmieściu. Wreszcie po trzecie: komunikacja zbiorowa musi mieć preferencje. Czyli lepsze warunki przemieszczania się niż auta osobowe. Tymczasem zatoki nie są wcale wcale potrzebne autobusom, lecz…. kierowcom indywidualnym. Za to autobus ruszając z zatoki ma duże kłopoty. Stosowny paragraf w kodeksie, nakazujący wpuszczenie go na tor jazdy, jest – znając polskich kierowców – literacką fikcją.

Problemy z włączaniem się do ruchu autobusów nie są jednak tylko naszą specjalnością. Dlatego na śródmiejskich ulicach miast zachodnich nie buduje się już zatok, a stare likwiduje. Nie tylko dlatego, by autobusom łatwiej był ruszać. Zatoki powstają zawsze kosztem chodnika, który przecież koło przystanku, gdzie koncentruje się ruch pieszy, powinien być szerszy a nie węższy! Ba, coraz powszechniej stosuje się antyzatoki, czyli zwężenia jezdni w rejonie przystanków (polecamy wycieczkę do Pragi czeskiej).

 

CKMKM powtarza: to nie autobusy są problemem śródmieścia Częstochowy, ale nadmiar samochodów osobowych.

4. Wnioski

  

Pismo wiceprezydenta Częstochowy do prezesa CKMKM

Opinia Komisji Infrastruktury i Ochrony środowiska

Oficjalne stanowisko Urzędu Miasta

¡            Poprowadzenie autobusów III Aleją poprawi ich konkurencyjność w stosunku do komunikacji indywidualnej;

¡            Poprowadzenie autobusów III Aleją jest możliwe bez żadnych inwestycji;

¡            Koszty komunikacji spadną ze względu na skrócenie przebiegu linii poprzez ich wyprostowanie. Dla pasażerów oznacza to szybszy przejazd przez miasto;

¡            Deptak na tym nie ucierpi, a wręcz zyska dzięki lepszemu dojazdowi;

¡            Wprowadzenie autobusów w III Aleję jest okazją do uporządkowania chaotycznej i generującej niepotrzebne koszty sieci komunikacji publicznej w okolicach Jasnej Góry.